PRZYCZYNIENIE SIĘ POSZKODOWANEGO DO POWSTANIA SZKODY

07 września 2017

Przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody uregulowane zostało w art. 362 k.c., który stanowi: „Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.’’ Przepis ten nie może być jednak stosowany w sposób mechaniczny, ze względu na szczególny charakter świadczenia, jakim jest zadośćuczynienie. Powyższy artykuł ma zastosowanie nie tylko do osób fizycznych, ale także do osób prawnych.

Zachowanie się poszkodowanego, które w konsekwencji prowadzi do przyczynienia się do powstania, czy też zwiększenia rozmiarów szkody powoduje zmniejszenie obowiązku zapłaty właściwej sumy pieniężnej z tytułu zadośćuczynienia. W konsekwencji krzywda niemajątkowa nie może ulec odpowiedniemu wyrównaniu ze względu na postawę poszkodowanego.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie, „przyczynienie się poszkodowanego jest warunkiem miarkowania odszkodowania, zadośćuczynienia, renty, a jego konsekwencją jest powinność badania przez sąd okoliczności decydujących o tym, czy zmniejszenie odszkodowania powinno nastąpić i w jakim stopniu. Za okoliczności, które należy uwzględnić przy określaniu stopnia przyczynienia się poszkodowanego do wystąpienia szkody uznaje się stopień naruszenia obiektywnych reguł postępowania przez poszkodowanego, ich konfrontację z zarzutami stawianymi odpowiedzialnemu za szkodę, ciężar naruszonych przez sprawcę obowiązków i stopień ich naruszenia, specyficzne cechy osobiste, rozmiar i wagę uchybień po stronie poszkodowanego, a także ewentualne szczególne okoliczności danego przypadku, a więc zarówno czynniki subiektywne, jak i obiektywne” (wyrok SA Warszawa z dnia 24.10.2014 r. , sygn. akt I ACa 565/14).

Odmowę wyrównania szkody należałoby uzasadnić powołując się na zasadę fakultatywności przyznania zadośćuczynienia, ponieważ odmowa jego zasądzenia na podstawie art. 362 k.c. doprowadziłaby do naruszenia tego przepisu, gdyż stanowi on o odpowiednim zmniejszeniu zadośćuczynienia, nie zaś o odmowie jego przyznania.

Zmniejszenie zadośćuczynienia w wypadku przyczynienia się do powstania szkody nie jest obligatoryjne. Od swobodnej oceny sądu zależy to czy zostanie ono odpowiednio zmniejszone, czy też zasądzone w pełnej wysokości. Uwzględnienie całej kwoty zadośćuczynienia będzie miało miejsce szczególnie w takich wypadkach, gdzie stopień przyczynienia nie był znaczny.

Przyczynienie się do powstania szkody zachodzi, gdy zachowanie poszkodowanego jest istotnym czynnikiem wyróżniającym się pośród innych okoliczności, gdy można stwierdzić, że szkoda w ogóle by nie powstała, gdyby nie zachowanie się poszkodowanego.

Zadośćuczynienie może być przyznane na zasadzie winy, ryzyka lub słuszności. W związku z tym nie można zakładać, że tylko wina jest przesłanką która umożliwia odpowiednie zmniejszenie wysokości zadośćuczynienia.

Z art. 362 k.c. wynika, że wina poszkodowanego nie stanowi jedynego kryterium miarkowania należnego mu zadośćuczynienia.

W praktyce najczęściej ustala się procent w jakim poszkodowany przyczynił się do powstania szkody i na tej podstawie adekwatnie do stopnia przyczynienia obniża się należne odszkodowanie. Sąd Najwyższy wskazał, że: „Poszkodowany bierze z natury rzeczy udział w zdarzeniu, z którego wynika dla niego szkoda. Stąd użycie przez ustawodawcę w treści art. 362 KC sformułowania: „jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody”, zmusza do badania, czy zachowanie się poszkodowanego (działanie lub zaniechanie) pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą. Współudział poszkodowanego musi zatem być ograniczony jedynie do normalnych następstw działania lub zaniechania, które kreują przyczynienie się do szkody. Przyczynienie się występuje, gdy w wyniku badania stanu faktycznego sprawy dochodzi się do wniosku, że bez udziału poszkodowanego szkoda hipotetycznie nie powstałaby lub nie przybrałaby rozmiarów, które ostatecznie w rzeczywistości osiągnęła. Niesłuszne byłoby miarkowanie odszkodowania, gdyby szkoda przybrała rzeczywistą postać wskutek samego zachowania się sprawcy szkody.” – wyrok Sądu Najwyższego, z dnia 18 lutego 2009 r., sygn. akt II PK 154/08.

Przyczynienie się osoby poszkodowanej do powstania szkody niemajątkowej zachodzi wtedy, gdy poszkodowany swoim zachowaniem sprowokował osobę naruszającą dobra osobiste np. poprzez wywołanie bójki przyczynił się do uszkodzenia ciała. Prowokacje mogą mieć istotny wpływ na zmniejszenie przyznanego zadośćuczynienia pieniężnego.

W praktyce najczęściej naruszanym dobrem osobistym do którego naruszenia przyczynia się sam poszkodowany poprzez własne działanie, jest zdrowie, co w konsekwencji może wpłynąć na zmniejszenie kwoty wypłacanego zadośćuczynienia. Przykładem takiej sytuacji może być przyczynienie się poszkodowanego do wypadku komunikacyjnego poprzez naruszenie zasad bezpieczeństwa na drodze, np. poszkodowany wsiadł do samochodu z kierowcą, z którym wcześniej spożywał samochód, a zatem swoim zachowaniem w pewnym stopniu przyczynił się do wypadku, gdyż pozwolił kierowcy prowadzić samochód będąc pod wpływem alkoholu.

Zapewniamy, że adres e-mail, jaki podasz przy wysłaniu pytania lub komentarza do artykułu nie zostanie wyświetlony na stronie.

POWIĄZANE ARTYKUŁY

Zatrzymane prawo jazdy za alkohol

Błąd pomiaru alkomatu

Skrócenie dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów

Ile czeka się na rozpoznanie wniosku o blokadę alkoholową?

Co Sąd bierze pod uwagę w sprawie o blokadę alkoholową?

Dołącz do nas na Facebooku

TAGI

forum prawne, porady prawne, blog prawny, blog prawniczy, porady prawne, online, poradnik prawny