Odmowa wyrażenia zgody na rozwód przez małżonka niewinnego rozkładu pożycia jako negatywna przesłanka rozwodu

05 marca 2019

Jak wynika z art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód”. Jednakże pomimo wystąpienia przesłanek pozytywnych rozwodu, to jest zupełnego i trwałego rozkładu pożycia pomiędzy małżonkami, ustawodawca przewiduje sytuacje, w których orzeczenie rozwodu będzie niedopuszczalne.

Wskazać należy, że jedną z przesłanek negatywnych rozwodu jest sytuacja, w której z żądaniem rozwiązania małżeństwa występuje małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, a drugi z małżonków nie wyraża zgody na rozwód. W myśl art. 56 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód (…)”. Powyższe oznacza, że jeżeli powód jest wyłącznie winny rozkładu pożycia, aby sąd mógł orzec rozwód małżonków, pozwany powinien wyrazić zgodę na rozwiązanie małżeństwa.

Przedmiotowa zgoda małżonka niewinnego rozkładu pożycia jest badana przez sąd rozpoznający sprawę pod kątem wystąpienia wad oświadczenia woli. Ponadto, jak wynika z orzecznictwa sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego, zgoda ta nie może być domniemana, a powinna zostać udzielona w sposób wyraźny. Przykładowo, wedle orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1956 roku wydanego w sprawie o sygn. akt I CR 746/55: „zgoda na rozwód musi być wyraźna. Sąd nie jest uprawniony zgody tej wyciągać z podanych motywów, jakimi małżonek odmawiający zgody się kierował. Dla orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy strony powodowej jest konieczna taka zgoda na rozwód małżonka pozwanego, która wskazuje na jego wolę uzyskania rozwodu. Jeżeli strona pozwana wyraża tę zgodę jedynie dlatego, aby uniknąć nieprzyjemnych nalegań (nie mówiąc już o naciskach połączonych z groźbą) drugiego małżonka, albo gdy nie liczy na powrót tego małżonka do pożycia ze względu na nieuzasadnione przeszkody stawiane ze strony jego rodziny, to taka zgoda nie może być uznana za przejaw woli uzyskania rozwodu (…)”.

Podkreślenia wymaga jednak fakt, że nie w każdym przypadku braku wyrażenia zgody na rozwód przez małżonka niewinnego, rozwiązanie małżeństwa będzie niemożliwe. Jeżeli odmowa wyrażenia niniejszej zgody będzie sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, Sąd ma możliwość wydania wyroku orzekającego rozwód. Tym samym, rozwód jest niedopuszczalny jeżeli żąda go małżonek X, który jest wyłącznie winny rozkładu pożycia, a jego żona nie wyraża zgody na rozwód. Jednakże, jeżeli odmowa zgody małżonki jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, Sąd ma możliwość rozwiązania małżeństwa przez rozwód.

Kiedy odmowa wyrażenia zgody na rozwód przez małżonka niewinnego rozkładu pożycia będzie sprzeczna z zasadami współżycia społecznego?

Wedle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 07 grudnia 1965 roku wydanego w sprawie o sygn. akt III CR 278/65: „(…) zakwalifikowanie zachowania określonej osoby jako sprzecznego z zasadami współżycia społecznego mieści w sobie elementy ujemnej oceny moralnej. Gdy chodzi w szczególności o ocenę odmowy zgody na rozwód ze strony małżonka niewinnego, a więc zasługującego na większą ochronę, to napiętnowanie jego postępowania jako sprzecznego z zasadami współżycia społecznego nie powinno mieć miejsca bez istnienia konkretnych i udowodnionych okoliczności, świadczących o działaniu tego małżonka wyłącznie w zamiarach szykany, pod wpływem uczuć zemsty i nienawiści pod adresem małżonka winnego (…)”.

Oprócz powyższego, jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2000 roku wydanego w sprawie o sygn. akt II CKN 956/99: „odmowa wyrażenia zgody na rozwód przez małżonka niewinnego rozkładu pożycia (art. 56 § 3 zdanie ostatnie KRO) korzysta z domniemania zgodności z zasadami współżycia społecznego; domniemanie to może być obalone przez udowodnienie konkretnych okoliczności świadczących o tym, że jest inaczej”.

Niniejsze oznacza, że przykładem sytuacji, w której odmowa zgody na rozwód małżonka niewinnego rozkładu pożycia małżeńskiego będzie sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest stan faktyczny przejawiający się tym, iż małżonek niewinny rozkładu pożycia małżeńskiego odmawia zgody na rozwód wyłącznie w zamiarach szykany, pod wpływem uczuć zemsty i nienawiści pod adresem małżonka wyłącznie winnego. Pamiętać jednak należy, że ciężar dowodu odnośnie tego, że małżonek niewinny rozkładu pożycia, który odmawia zgody na rozwód, działa wyłącznie w zamiarze zemsty w stosunku do małżonka żądającego rozwodu, spoczywa na małżonku winnym rozkładu pożycia, który wytoczył powództwo o rozwód.

Podsumowując, jeżeli z żądaniem orzeczenia rozwodu występuje małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego, aby sąd mógł rozwiązać małżeństwo, wymaga jest zgoda małżonka niewinnego. Jednakże, jeżeli odmowa udzielenia niniejszej zgody jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przykładowo jest determinowana wyłącznie chęcią zemsty w stosunku do powoda, wówczas sąd rozpoznający sprawę ma możliwość rozwiązania małżeństwa przez rozwód. Pamiętać jednak należy, że art. 56 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyklucza wszelki automatyzm w procesie decyzyjnym Sądu rozpoznającego sprawę o rozwód. Sąd ten ma obowiązek oceny odmowy zgody na rozwód przez małżonka niewinnego rozkładu pożycia „w danych okolicznościach”, czyli w okolicznościach konkretnego stanu faktycznego.

Autor: Adwokat Mariusz Stelmaszczyk i Aplikant Adwokacki Edyta Gorczyńska-Melion

kontakt: kom. + 48 697 053 659

Zapewniamy, że adres e-mail, jaki podasz przy wysłaniu pytania lub komentarza do artykułu nie zostanie wyświetlony na stronie.

POWIĄZANE ARTYKUŁY

Zatrzymane prawo jazdy za alkohol

Błąd pomiaru alkomatu

Skrócenie dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów

Ile czeka się na rozpoznanie wniosku o blokadę alkoholową?

Co Sąd bierze pod uwagę w sprawie o blokadę alkoholową?

Dołącz do nas na Facebooku

TAGI

forum prawne, porady prawne, blog prawny, blog prawniczy, porady prawne, online, poradnik prawny